شهروندانی که قصد شکایت در خصوص اعمال خلاف قانون شهرداریها را دارند، بسته به نوع تخلف شهرداری باید مراجع مختلفی را انتخاب نمایند. همانطور که بیان شد برای شکایت از شهرداری مراجع مختلفی صلاحیت رسیدگی را دارند که بنا به همین دلیل سامانههای ثبت درخواست رسیدگی به دعاوی نیز متفاوت هستند. ازجمله مراجعی که برای شکایت از شهرداریها در کشور وجود دارند عبارتاند از:
مرجع اداری دیوان عدالت اداری
اگر شهروندان قصد شکایت از شهرداری برای تخلفات و اعمال مغایر با قوانین شهرداری را داشته باشند و یا برای ابطال یک مصوبه که خلاف قانون صادرشده است بخواهند از شهرداری شکایت کنند، مرجع شکایت افراد دیوان عدالت است و شکایت از شهرداری به دیوان عدالت اداری سپرده میشود. برای شکایت، باید در سامانه «ثبت درخواست» در دیوان، طرح دعوا کرد و برای پیگیری نیز به همین سامانه مراجعه نمود.
ازجمله دعاوی که جهت شکایت از شهرداری به دیوان عدالت اداری ارسال میشود میتوان به اعتراضات مربوط به آرای صادره در کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری، باطل شدن بدون مجوز پروانههای صادرشده از سوی شهرداری و یا رسیدگی به پروندههای عدم صدور مجوز ساخت از سوی شهرداری باوجود مدارک و شرایط قانونی اشاره نمود که این موارد و موارد دیگر در دیوان عدالت اداری رسیدگی میشود.
مرجع قضایی و دادگاههای کیفری
اگر اعمالی که شهرداریها انجام میدهند خلاف قانون باشد و طبق قوانین کیفری جمهوری اسلامی ایران جرم باشد، برای شکایت از شهرداری دادگاههای کیفری صالح به رسیدگی هستند. برای نمونه برای رسیدگی به دعاوی تصرف عدوانی دادگاههای کیفری صلاحیت رسیدگی دارند و برای طرح دعوا نیز باید به دادسرا و دادگاه کیفری مراجعه نمود و یا میتوان از طریق سامانه ثبت درخواست قوه قضاییه یعنی سامانه «عدل ایران» اقدام نمود. پیگیری این شکایت نیز از همین روش انجام میشود.
مراجع دیگری که صلاحیت رسیدگی به شکایت از شهرداری را دارند
علاوه بر طرح شکایت از شهرداری به دیوان عدالت اداری و دادگاههای کیفری، برخی از مراجع دیگر نیز صلاحیت رسیدگی به شکایت را دارند. مراجعی مانند استانداریها و وزارت کشور نیز صلاحیت رسیدگی به شکایت از شهرداری را دارند. البته لازم به ذکر است که این مراجع صلاحیت صدور رأی را ندارند و تنها به تخلفات رسیدگی میکنند.